به همت دفتر توسعه فرهنگی آذربایجان و دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی دانشگاه محقق اردبیلی نشست تخصصی «اوخشامالار» در این دانشگاه برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی دانشگاه، دکتر سجاد حسینی، سرپرست دفتر توسعه فرهنگی آذربایجان در این نشست ادبیات شفاهی منطقه آذربایجان را یکی از مواریث فرهنگی این منطقه قلمداد کرد و گفت: همیشه برای انجام فعالیتهای پژوهشی در این حوزه تخصصی دیر است؛ چرا که ادبیات شفاهی ما در گنجینه سینههای پدران و مادران کهنسال ما جای گرفته است و با از دست دادن هر یک از این عزیزان خزینهای از این میراث معنوی به خاک سپرده میشود.
وی افزود: در این کتاب، اوخشامالار به عنوان یکی از مهمترین شاخههای ادبیات شفاهی آذربایجان مورد پژوهش قرار گرفته و با مکتوب شدن بخش قابل توجهی از سوگواره های مادران شهدا در تعزیه فرزندانشان، این اشعار شفاهی ارزشمند برای همیشه ماندگار شده است.
حسینی نواحی روستایی و عشایری اردبیل را از جمله بکرترین و غنیترین مراکز ادبیات شفاهی آذربایجان دانست و بر تأسیس رشته دانشگاهی مردم شناسی جهت تسریع مطالعه و پژوهشهای علمی در این حوزه تأکید نمود.
دکتر خدابخش اسداللهی، رئیس دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی دانشگاه نیز گفت: پرداختن به ادبیات شفاهی دفاع مقدس و جنگ یکی از مباحث مهم و ضروری ادبیات به شمار میآید.
وی افزود: همانگونه که در گذشته و از صدر اسلام دلاوری ها و رشادت‌های رخ داده در جنگ‌ها که بصورت شفاهی وجود داشت و بعدها توسط نویسندگان به صورت مکتوب درآمد؛ ادبیات شفاهی دفاع مقدس نیز باید از طریق نگارش کتاب های مرتبط ثبت و ضبط شود، تا از این طریق امکان ارائه آنها به نسلهای بعدی وجود داشته باشد.
وی با اشاره به کمبود پژوهش در این زمینه و پتانسیل بالای این عرصه برای انجام کارهای تحقیقی و دانشگاهی، دانشجویان را به انجام کارهای پژوهشی در این زمینه تشویق و ترغیب کرد.
عمار احمدی، نویسنده کتاب «اوخشامالار» نیز به تفاوت انسان شناسی از بعد زیستی و فرهنگی پرداخت و گفت: مطالعات انسان شناسی فرهنگی در غرب مربوط به قرون جدید است و این در حالی است که در اسلام از قرن ها پیش از این تاریخ، انسان شناسی فرهنگی توسط افرادی همچون بیرونی و ابن خلدون و غیره مطرح شده است.
احمدی در خصوص زمینههای ایجاد فکر نگارش این اثر، تصریح کرد: مادربزرگهای پدری و مادری من هر دو مادر شهید بودند و خاطرات دوران کودکی و نوجوانی من با نجواهای اوخشامالار این دو مادر شهید عجین گشته بود و فکر گردآوری و مکتوب کردن این بخش از ادبیات شفاهی آذربایجان از همان دوران در ذهن من نقش بست.
وی افزود: در راستای گردآوری این کتاب، گروهی از خانمهای پژوهشگر مرا یاری کردند و با حضور در کنار مادران شهدای دفاع مقدس در شهرها و روستاهای مختلف آذربایجان به تهیه فایلهای صوتی در این خصوص اقدام شد و این فایلهای صوتی در قالب دو رسم الخط فارسی و لاتین و همچنین ترجمه ترکی مکتوب شد.
دکتر مسروره مختاری، عضو هیأت علمی دانشگاه نیز گفت: اوخشامالار، اگر چه در نگاه اول، سوز و حال مادران و خواهران شهید را تداعی می کند، اما یکی از مشخصه های قابل تأمل در این اشعار، آمیختگی مرثیه با حماسه است و از این رو جوانمردی ها، قهرمانی ها و ذکر فضایل شهدا بخش اعظم مفاهیم و محتوای اوخشامالار است.
وی اوخشامالار را از مهمترین قالبهای مراثی در میان آذری زبانها دانست و افزود: مرثیه خواندن در مرگ عزیزان، از سنتهای قدیمی مردم منطقه آذربایجان است و این مردم غالباً این اشعار را در قالب بایاتی می سرایند و در مجالس سوگ عزیزان از دست رفته شان میخوانند.
مختاری ادامه داد: شاعران و مداحان اهل بیت در آذربایجان نیز «بایاتی»ها و اوخشاماهایی متناسب با موضوع مرثیه برای هریک از دلاوران دشت کربلا میسرایند و در اوج مجالس مرثیهخوانی، همراه با «آغلاشما» به سوگواری میپردازند.
گفتنی است در این نشست کتاب «اوخشامالار» در موضوع سوگواره های مادران شهدای آذربایجان در هشت سال دفاع مقدس اثر عمار احمدی معرفی و مورد نقد و بررسی قرار گرفت.